Anna Piątkowska

Nauczycielka PSP w Brzeźnicy

  Dojrzałość szkolna.

 Klasa pierwsza ma zasadnicze znaczenie w rozwoju dziecka. Rozpoczyna ono nowe życie w nowym środowisku, a pierwszy rok nauki – rok nowych wrażeń - ma podstawowe znaczenie w kształtowaniu charakteru, postaw i nawyków.

Mówiąc o dojrzałości szkolnej mamy na myśli taki stopień rozwoju dziecka, jaki pozwala mu podjąć obowiązki szkolne. Pomyślny start szkolny dziecka i jego dalsze losy szkolne uwarunkowane są pozio­mem rozwoju fizycznego, umysłowego i emocjonalno-społecznego.

Podstawowym przejawem dojrzałości fizycznej jest dobry stan zdrowia, odporność na choroby i zmęczenie, sprawność-narządów zmysłów i narzą­dów artykulacyjnych oraz ogólna sprawność ru­chowa i manualna, która związana jest z dobrą orientacją przestrzenną, a także koordynacją i pa­mięcią wzrokowo-ruchowo-słuchową. Nieodzow­na jest również równowaga nerwowa, będąca wa­runkiem zdrowia psychicznego i osiągnięcia doj­rzałości uczuciowej.

Dojrzałość umysłową charakteryzuje przede wszystkim swoboda w posługiwaniu się mową oraz rozumienie mowy innych. Ponadto dzieci dobrze przygotowane do nauki czytania i pisania potrafią dokonać analizy i syntezy wzrokowej oraz słuchowej. Rozumieją, iż określone treści można przekazać za pośrednictwem umownych znaków (symboli) jakimi są głoski i litery czy też słowa i wyrazy.

Przejawem dojrzałości emocjonalno-społecznej jest samodzielność, zaradność, chęć i umiejętność nawiązywania kontaktów z rówieśnikami i nauczy­cielami oraz umiejętność przystosowania się do wymogów nowego środowiska. Poważną rolę odgrywa też:

-       równowaga,

-       obowiązkowość i wytrwałość,

-       wiara we własne siły,

-       umiejętność podporządkowania się wymaga­niom nauczyciela, a także wrażliwość na jego opinię.

Pełna gotowość szkolna pierwszaka.

Oto niektóre przejawy zachowania się dziecka świadczące o gotowości do roz­poczęcia nauki.

1. Sprawność ruchowa

·     Jest na tyle zdrowe i silne, że może podołać systematycznym wysiłkom jak:

wczesne wstawanie, uczenie się, odrabianie lekcji domowych.

·     Ma przyswojone i wyrobione podstawowe umiejętności ruchowe, jak bieg, sko­ki, dłuższy marsz, utrzymywanie równowagi, szybka zmiana pozycji.

·     Ma wystarczająco opanowane precyzyjne ruchy palców. Sprawnie posługuje się nożyczkami, ołówkiem, kredką, pędzlem, formuje wałeczki z plasteliny.

·     Lubi zabawy na świeżym powietrzu, odczuwa potrzebę biegania i skakania, ru­chy jego są zręczne, skoordynowane.

2. Sprawność intelektualna

·     Jest dobrze zorientowane w najbliższym otoczeniu.

·     Wie, gdzie mieszka, jak się nazywa, mówi o pracy rodziców, zajęciach rodzeństwa. 

·     Wypowiada się zdaniami, poprawnie pod względem gramatycznym.

·      Chętnie mówi o swoich spostrzeżeniach, przeżyciach, zadaje dużo pytań na te­mat obserwowanych wydarzeń i zjawisk.

·     Umie przeliczać przedmioty do dziesięciu lub dwudziestu.

·     Potrafi określić, co narysowało. W rysunku dziecka można rozpoznać rzeczy­wiste przedmioty. W rysunku postaci ludzkiej zaznacza wszystkie części ciała.

·     Umie się skupić podczas zabawy, rysowania kilkanaście minut.

3. Dojrzałość społeczna

·     Rozpoczęte prace stara się wykończyć, dba o ich wygląd estetyczny,

·     Podporządkowuje się poleceniom dorosłych, rozumie ich konieczność, nawet je­śli nie są aktualnie miłe.

·     Chętnie bawi się z rówieśnikami, potrafi poprowadzić zabawę lub ustąpić koledze.

·     Rozumie zasady gier i zabaw, podporządkowuje się im.

·     Samodzielnie umie się ubrać, jeść.

·     Utrzymuje porządek w swoich zabawkach.

·     Chętnie wykonuje polecenia rodziców, lubi być pożyteczne i przydatne w domu.

·     Ma nawyk słuchania, gdy mówi osoba dorosła, i przekazywania zrozumiałych komunikatów.

4. Dojrzałość emocjonalna

·     Potrafi opanować złość i odruchy agresywne.

·     Rozumie, że czasem zdarzają się niepowodzenia, nadaje im właściwy wymiar.

·     Jego nastroje odpowiadają sytuacjom, zachowuje, kiedy trzeba, powagę, śmieje się z tego co śmieszne, nie bywa płaczliwe.

    Dojrzałość szkolną dziecko osiąga między 6 a 7 rokiem życia - jedno wcze­śniej, drugie później, jedno rozwija się równomiernie we wszystkich dziedzinach, inne osiąga wyższy poziom rozwoju jednej stery przy opóźnieniu innej. Jeśli te rozbieżności są nieznaczne, można spodziewać się wyrównania, jeżeli są duże, mó­wimy o braku gotowości szkolnej.

    Często tak bywa, że rodzice nieświadomie czynią właściwe kroki w kierunku przygo­towania dziecka do obowiązków szkolnych. Ma to miejsce dużo wcześniej, zanim dziecko wkroczy w mury szkoły.

Działania rodziców, które wspierają rozwój dziecka, aby w porę osiągnęło dojrzałość szkolną.

·     Ciepła i życzliwa atmosfera w domu.       

·     Uczestniczenie dziecka w zajęciach i pracach domowych.

·     Wyznaczenie obowiązków dziecku, które konsekwentnie są egzekwowane.

·     Wdrażanie do systematyczności, punktualności, odpowiedzialności za podjęte zobowiązania.

·     Organizowanie dziecku zabawy, wprowadzające w sytuacje proble­mowe, zmuszające do samodzielnego myślenia i działania, kojarzenia faktów, wyciągania wniosków.

·     Uczenie dziecka, jak rozładować złość, by nikomu nie stała się krzywda.

·     Przygotowanie dziecka do przegrywania, tłumaczenie, że każdemu zdarza się jakieś niepowodzenie, mówienie, czym należy się przejmować bardziej, a czym mniej.

To tylko kilka przykładów działań wychowawczych rodziców, które przyczynia­ją się do gotowości szkolnej.

Warunkiem pra­widłowego funkcjonowania dziecka w szkole jest silny i zdrowy system nerwowy, dlatego bardzo ważnym czynni­kiem jest długi około 12-godzinny sen. Zły wpływ na wzrok i nieodporny jeszcze system nerwowy ma odbiór jakiegokolwiek programu telewizyjnego trwającego dłużej niż 20 minut, a także dłuższe siedzenie przed komputerem. Dziecko na lekcjach bywa potem senne i roztargnione.

 Drugim ważnym czynnikiem zapewniającym normalny rozwój, a także równo­wagę psychiczną, jest odżywianie. Bardzo ważne jest pierwsze śniadanie, kalo­ryczny posiłek ma pozytywny wpływ na zachowanie dziecka w szkole i udział w nauce, dziecko głodne będzie rozkojarzone, osłabione.

Należy stwarzać takie warunki, by dziecko mogło prawidłowo funkcjonować w szkole.

                                                                   powrót na stronę główną